در جهان امروز، دسترسی، تصفیه و نگهداری از آب آشامیدنی در مدت زمان طولانی یک دغدغه به شمار میآید. بر اساس تحقیقات نیز، انسان بدون غذا به مدت یک ماه، و بدون آب تا یک هفته زنده میماند. در نتیجه، آگاهی و تعویض آب شرب پس از یک مدت زمان معین یک عمل مهم و حیاتی است. ما در ادامه قصد داریم تا آلودگیها، انواع و مدت زمان مناسب برای نگهداری آبهای آشامیدنی را بشناسیم و به راهکارهایی برای نگهداری بهتر از آن بپردازیم.
آیا آب آشامیدنی دچار آلودگی می شود؟
ممکن است این سوال برای شما نیز پیش آمده باشد که آیا آب فاسد میشود؟ و یا مدت زمان نگهداری آب شرب چقدر است. برخلاف تصورات، آب آشامیدنی هم در شرایط، و تحت تاثیر عوامل مختلف آلوده میشود که میتوان عوامل را به دستههای مختلفی تقسیم کرد؛ به طور مثال، وجود عوامل طبیعی مانند میکروبها، باکتریها، ویروسها، قارچها و ذرات معلق در آب میتواند سبب آلوده شدن آب شرب شود. این آلودگیها، از طریق منابع آبی مختلف مانند رودخانهها، آبهای زیرزمینی و چاهها وارد آب شرب میشود. همچنین ذخیرهسازی نامناسب، تماس با آلودگیهای خارجی، تغییرات دما و نور خورشید نیز بر میزان نگهداری آب آشامیدنی تاثیر دارد. به طور کلی، برای بررسی مدت زمان نگهداری آب، ابتدا باید انواع آب و همچنین عوامل اصلی آلودگی آن را شناخته، سپس به راهکارهای نگهداری و تداوم آن در طولانی مدت بپردازیم.
بررسی مدت زمان نگهداری انواع آب آشامیدنی
- آب آشامیدنی شهری: این آب، از شبکه آب شهری تامین شده و مدت زمان نگهداری آن در شرایط و بستهبندی مناسب، بین ۶ تا ۱۲ ماه است.
- آب آشامیدنی منابع زیرزمینی: این آب از چاهها و قناتها استخراج میشود و مدت زمان نگهداری آن بسته به شرایط محیطی و کیفیت آن متغیر است. اما به طور کلی و با در نظر گرفتن شرایط مناسب، بین ۱ تا ۲ سال قابل نگهداری میباشد.
- آب آشامیدنی آبهای سطحی: آب شرب استخراج شده از رودخانهها، دریاچهها و سایر منابع آب، به دلیل وجود آلودگیهای بیولوژیکی و شیمیایی در آنها، مدت زمان نگهداری از آنها به نسبت کمتر و تنها در شرایط کاملاً بهداشتی قابل مصرف و نگهداری میباشد.
انواع آلودگیهای آب شرب
- آلودگی شیمیایی
- آلودگی ویروسی
- آلودگی بیولوژیکی
- درجه حرارت
- نور خورشید
- بستهبندی ضعیف
- شرایط نگهداری نامناسب
اکنون با توجه به انواع آب و آلودگیهای آن، به راهکارهای افزایش مدت زمان نگهداری آب آشامیدنی میپردازیم.
راهکارهای نگهداری و افزایش تدوام آب شرب
یکی از عوامل مهم در دوام و نگهداری آب شرب، نوع تصفیه، ظرف و بسته بندی آن است. اگرچه تنوع زیادی در بین ظروف و مخازن نگهدارنده آب آشامیدنی وجود دارد، اما محبوبترین در بین آنها، ظروف و مخازن پلی اتیلن است.
مدت زمان نگهداری آب در ظروف و مخازن پلیاتیلن
همانطور که گفته شد، متداولترین مخزن برای ذخیرهسازی آب شرب، مخازن پلیاتیلن هستند. این مخازن از عملکرد بسیار مناسبی در زمینه بهداشتی برخوردارند و همین امر سبب طولانیتر شدن زمان نگهداری آب شرب شده است. ظروف پلیاتیلن دارای دو نوع مواد خوراکی و مواد غیرخوراکی هستند که در نوع اول، به دلیل تعداد لایهها و مواد خوراکی استفاده شده در آن، ذخیره و نگهداری آب آشامیدنی دارای ایمنی بیشتری است؛ اما نوع دوم تنها برای ذخایر آبهای خاکستری (آب شست شو و غیره) توصیه میشود. برای مطالعه بیشتر می توانید مقاله بهترین مخزن نگهداری آب شرب را مطالعه بفرمایید.
مدت نگهداری آب در ظروف شیشهای
شیشه، مادهای خنثی است و به همین دلیل یا آب واکنش فیزیکی و شیمیایی نداشته، و در مخازن سالم با محیط تاریک و خنک میتوان آب را بین ۶ ماه تا ۱ سال در آن ذخیره کرد.
شرط نگهداری آب در ظروف مواد خوراکی
مکانی تاریک، خنک و دور از دسترس مستقیم هوا است و به این صورت میتوان آب آشامیدنی را بین ۶ ماه تا یک سال در ظروف مواد خوراکی نگهداری کرد.
مدت زمان نگهداری آب در مخازن آلومینیومی و فلزی
آلومینیوم، فلزی است که پس از مدت کوتاهی با آب واکنش داده، و خود سبب تغییر مزه و ایجاد ذرات در آن میشود و در طولانی مدت میتواند اثرات مخربی بر بدن، مانند کبد و سیستمهای تنفسی بگذارد. و مخازن فلزی دیگر هم در صورتی که واکنش ندهند، و دچار پوسیدگی، خوردگی و زنگ زدگی نشوند و تنها برای مدت کوتاه، مناسب ذخیره و نگهداری آب هستند.
مدت زمان نگهداری آب در منبع استیل
ظروف استیل به دلیل قیمت بالا، در صنایع کاربرد بیشتری دارند و آنهایی که در لوازم خانگی استفاده میشوند، اغلب ضد زنگ هستند. آب را در استیلهای ضد زنگ میتوان برای مدت کوتاهی ذخیره کرد.
مدت زمان نگهداری آب در مخازن بتنی
این مخازن در صورت سالم بودن، برای نگهداری آب در طولانی مدت (بین ۱ تا ۲ سال) مناسب هستند. اما به دلیل دشوار بودن حمل و حفظ بدنه آن، محبوبیت کمتری دارند.
نتیجهگیری
ساختار شیمیایی آب ساده است و تنها از هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده است و امکان فاسد شدن خود به خودی را ندارد. اما شرایط نگهداری آن میتواند سبب تغییرات فیزیکی، شیمیایی و آلوده شدن آن شود. متاسفانه سالانه انسانهای زیادی به دلیل عدم توجه و آگاهی کافی نسبت به این موضوع دچار بیماریهای متعدد میشوند. به همین دلیل، بررسی انواع آب عوامل آلودگی آبهای آشامیدنی و راهکارهای نگهداری و مدت زمان مناسب آن، به ما این فرصت را میدهد تا در راه سلامت خود بکوشیم و بهترین گزینه را انتخاب کنیم.
سوالات متداول درباره مدت زمان نگهداری آب آشامیدنی
- چگونه کیفیت آب آشامیدنی را بررسی کنیم؟
نخستین قدم، بررسی حالت فیزیک آب است. به طور مثال، وجود ذرات معلق و کدر بودن آب، احتمال بیکیفیتی و آلودگی آن را بالا میبرد. طیف رنگی زرد و قهوهای نیز، نشان دهنده مقادیر زیاد املاح معدنی مانند آهن و منیزیم است. بوی شدید و بد آب نیز نشانه فعالیت بالای باکتریهای آن است. رشد جلبک در آب و دیواره مخزن، و یا رسوبهای ته نشین مخزن هم کیفیت پایین آب را به نمایش میگذارد. یکی دیگر از راههای بررسی کیفیت آب، استفاده از کیتهای سنجش است. - آیا مزه بد آب به معنای فاسد بودن آب شرب است؟
اگر آب آشامیدنی، مانند لیوان آب برای چند ساعت در دسترس هوا باشد، به دلیل افزایش کربن دیاکسید در آن، دچار مزه نامطلوب میشود. این مورد آسیب چندانی بر بدن ندارد. اما میتوان از لیمو، قرار دادن ورقههای خیار و یا نعناع طمع برای تغییر مزه آن استفاده کرد. - چه عواملی بر نگهداری و تداوم آب آشامیدنی در مخزن تاثیرگذار است؟
عواملی مانند کیفیت آب ورودی، دارای مواد خوراکی یا غیرخوراکی بودن (فودگرید بودن آن)، تابش نور خورشید و تمیزی مخزن. به طور کلی، مدت زمان نگهداری آب شرب در ظروف به عوامل دیگری نیز بستگی دارد اما مهمترین نکته، ایجاد شرایط ایدهآل است. شرایط ایدهآل، یعنی آب ورودی دارای کیفیت بالا، دیواره ظروف پاکیزه و محیط آن بسته و خنک باشد.